تخمین و ارزیابی ردپای آب آبی و آب سبز محصولات عمده مورد کشت در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

Authors

جواد بهمنش

دانشگاه ارومیه- گروه مهندسی آب توحید علیقلی نیا

دانشگاه ارومیه حسین رضایی

دانشگاه ارومیه مجید منتصری

دانشگاه ارومیه

abstract

سابقه و هدف: شاخص ردپای آب به عنوان یک شاخص جهانی نشان دهنده مقدار واقعی آب مصرفی بر اساس شرایط و اقلیم هر منطقه می باشد. این شاخص برای اولین بار توسط هواکسترا (2002) معرفی گردید(7). بعد از آن این مفهوم به طور گسترده در جهان به کار گرفته شد (فرامرزی و همکاران، 2009؛ اخوان و همکاران، 2009؛ یو و همکاران، 2010؛ عربی و همکاران، 2012؛ گربنز لینز و همکاران، 2013؛ ژو و همکاران، 2015) (4، 1، 13، 3، 5، 11). هدف از این تحقیق نیز محاسبه ردپای آب محصولات عمده کشت شده در محدوده حوضه آبریز دریاچه ارومیه می باشد. در این فرآیند به منظور برنامه ریزی کلان و صحیح در بخش کشاورزی و حفظ منابع آب، دو جزء سبز و آبی تفکیک گردیدند. مواد و روش ها: جهت بررسی ردپای آب محصولات در قسمت های مختلف حوضه دریاچه ارومیه، کل حوضه موردمطالعه به هفت منطقه تقسیم بندی گردید سپس برای هر منطقه یک ایستگاه به عنوان ایستگاه مبناء انتخاب گردید. در این راستاء ایستگاه های سلماس، ارومیه، مهاباد، تکاب، تبریز، مراغه و سراب به عنوان ایستگاه های مبنا معرفی گردیدند. در این تحقیق برای بررسی ردپای آب محصولات زراعی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، پنج محصول عمده در حوضه شامل، گندم، چغندرقند، گوجه فرنگی، یونجه و ذرت مورد بررسی قرار گرفته و رد پای آب آن ها محاسبه گردید. از نرم افزار cropwat 8.0 به منظور محاسبه تبخیر-تعرق و نیاز آبی گیاهان استفاده شد. داده های مورد نیاز جهت محاسبه تبخیر و تعرق شامل دمای حداقل، دمای حداکثر، درصد رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، سرعت باد و بارندگی در مقیاس ماهانه از سازمان هواشناسی کشور تهیه گردید. پس از مرتب سازی داده ها به نرم افزار معرفی گردید و ردپای آب محصولات محاسبه گردید. یافته ها: نتایج حاصل از محاسبات ردپای آب در دو جزء (آبی و سبز) نشان داد که متوسط سالانه آب مصرفی محصولات غالب تولید شده در حوضه حدود m3/ton 3547/83 می باشد که از این مقدار سهم دو جزء آب سبز و آبی به ترتیب 25 درصد و 75درصد می باشد. همچنین نتایج نشان داد که در بین محصولات مورد مطالعه، گندم(1874/99 m3/ton) و یونجه (1056/26 m3/ton) بیشترین ردپای آب را در بین محصولات حوضه دارا بودند. در حالی که نسبت آب آبی به سبز بالاترین مقدار را برای ذرت علوفه ای و چغندرقند داشته اند. نتایج حاصل از پهنه بندی نیز حاکی از بالا بودن میزان آب آبی در دشت های تبریز و مراغه و قابل توجه بودن ردپای آب سبز در دشت های ارومیه و تکاب می باشد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج تحقیق محصولاتی نظیر گندم و یونجه که نسبت آب سبز بیشتری نسبت به سایر محصولات دارند برای کشت در منطقه مورد مطالعه پیشنهاد می گردد. لازم به ذکر است که زمانی این امر به صورت مؤثر عملی خواهد بود که به بررسی سایر محصولات در اقلیم های مختلف کشور و در سایر استان ها پرداخته شود و با دید کلان برنامه ریزی های صحیح، هدفمند و یکپارچه در بخش کشاورزی و الگوی صحیح کشت انجام گردد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مطالعه شاخص ردپای آب برای محصولات غالب مورد کشت در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و ارتباط آن با مدیریت آبیاری

شناسایی و ارزیابی مقدار آب واقعی مورد استفاده محصولات مختلف کشاورزی دارای اهمیت بالایی بوده و چنین ارزیابی می­تواند در شناخت و ارائه راهکارهای مناسب برای کاهش مصرف آب کشاورزی بسیار موثر باشد. در این تحقیق به­منظور ارزیابی وضعیت محصولات تولیدی از نظر آبیاری و آب مصرفی به ازاء محصول تولیدی کشاورزی، از شاخص­­های تأمین نسبی آب آبیاری (RIS) (شاخصی که بیشتر از 1 بیانگر مصرف بیشتر و کمتر از 1 بیانگر م...

full text

ارزیابی تغییرات ردپای آب محصولات زراعی حوضه دریاچه ارومیه با استفاده از روش LMDI

شاخص­های مؤثری مانند ردپای آب لازم است در تخصیص بهینه منابع آب مدنظر قرار گیرند. در این مطالعه از شاخص ردپای آب با در نظر گرفتن مصارف مستقیم و غیرمستقیم آب در سه بخش منابع آب آبی، سبز و خاکستری، به­منظور برآورد میزان کل آب مصرفی توسط محصولات زراعی در حوضه دریاچه ارومیه استفاده گردید. جهت تحلیل جداگانه عوامل مؤثر در روند تغییرات ردپای آب، روش LMDI (شاخص لگاریتم میانگین انحرافات) به­کار گرفته شد....

full text

ارزیابی آب تجدیدپذیر حوضه آبریز دریاچه ارومیه با کمک مدل GLEAM

دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین دریاچه داخلی و یکی از دریاچه‌های بسیار شور جهان است. مساحت حوضه آبریز آنKm2 51876 است. در سال‌های اخیر به علت برداشت بی‌رویه از منابع آب، پروژه‌های جاه‌طلبانه و کاهش بارش‌ها، تراز سطح دریاچه با افت چشمگیری روبرو شده است. یکی از عوامل مهم برای بررسی کاهش تراز دریاچه ارومیه، ارزیابی بیلان آبی حوضه آبریز آن می‌باشد که در این تحقیق، جهت ارزیابی بیلان آبی از روش‌های مختلفی ما...

full text

چالش‌ها و تقابل تامین آب کشاورزی و حقابه محیط‌زیستی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

یکی از مسائل مهم امروز کشور ما بحث احیای دریاچه ارومیه می‌باشد که از سال 1387 شمسی مورد توجه دولت و برنامه‌های توسعه قرار گرفته است. مسلما از دلایلی که علی‌رغم این تلاش‌ها و هزینه‌های سنگین آن تاثیری چندانی بر وضعیت دریاچه نداشته، تبعات تخصیص آب به دریاچه بر بخش کشاورزی می‌باشد. بدین منظور این تحقیق در تلاش است بطور کمّی، این تبعات را بر کشاورزی استان‌های مرزی دریاچه نشان دهد. بدین منظور یک دوره...

full text

ارزیابی پیامدهای احتمالی انتقال آب حوضه زاب به دریاچه ارومیه

تأمین آب مطمئن یکی ازچالش‌های اساسی قرن حاضراست. یکی از راهکارهای تأمین آب، طرح انتقال بین‌حوضه‌ای آب است که می‌تواند در برخی موارد مفید و نجات‌بخش حوضه مقصد باشد. یکی از این طرح‌ها که اخیراً مورد بحث قرار گرفته است طرح انتقال آب از حوضه آبخیز رودخانه زاب به دریاچة ارومیه است؛ لذا هدف این پژوهش، آن است که با بهره‌گیری از نظر یکصد نفر از کارشناسان و متولّیان ذی‌ربط، پیامدهای آمایشی (مثبت و منفی) ا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
پژوهش های حفاظت آب و خاک

جلد ۲۳، شماره ۳، صفحات ۳۳۷-۳۴۴

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023